شاید برای خود شما شما یا یکی از نزدیکان شما اتفاقی پیش آمده باشد که در اثر آن دندان خود را از دست داده باشید. این مشکل مخصوصا در افراد بزرگسال شایع‌تر از کودکان است. تروما دندان و ضربه خوردن به دندان و همچنین پوسیده شدن دندان از شایع ترین علل از دست دادن دندان است. از عوارض بی دندانی میتوان به تاثیر منفی است که در چهره و زیبایی فرد و اعتماد به نفس او می‌گذار میتوان اشاره کرد. همچنین بروز مشکلاتی در نحوه صحبت کردن و تکلم و تلفظ کلمات و جویدن غذا، جابجایی سایر دندان‌ها در فک، تحلیل استخوان فک و همچنین مشکلات بسته شدن فک و قرار نگرفتن دندان‌ها روی هم از دیگر عوارض بی دندانی است. از طرفی با توجه به اینکه این افراد در خوردن و جویدن غذا با مشکل روبرو می‌شوند، اکثرا دچار مشکلات گوارشی می‌شوند. از این رو لازم است که هر چه سریعتر برای رفع عوارض بی دندانی اقدام کنند. اگر به دنبال آگاهی از سایر عوارض دندان نداشن هستنید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. دکتر دندانپزشک زیبایی مریم امیدی شما را با عوارض بی دندانی آشنا می‌کند.
فاکتورهای مهم در رفع عوارض بی دندانی
اگر شخص به هر دلیل دندان خود را از دست بدهد لازم است که جهت رفع عوارض بی دندانی از جمله بیماری لثه، تغییر فرم استخوان فک و مشکلات گفتاری و تکلم و تاثیرات منفی که در زیبایی چهره و اعتماد به نفس دارد، سریعتر اقدام کند. لازم است که شخص مورد نظر برای جایگزین کردن دندان های از دست رفته به چندین فاکتور دقت نظر داشته باشد. راحت بودن فرد و آسایش او در هنگام استفاده از جایگزین دندان، میزان دوامی که این جایگزین میتواند داشته باشد، و البته زیبایی و هزینه انجام کار از مهم‌ترین نکاتی است که شخص لازم است قبل از هر تصمیم، در نظر گرفته تا بهترین انتخاب در مورد شیوه مناسب جایگزین کردن را داشته باشد.
عوارض بی دندانی چیست؟
اکنون که به طور کلی با عوارض دندان نداشتن آشنا شدید، بهتر است هر یک از این عوارض را به طور دقیق‌تر مورد بررسی قرار دهیم. پس در ادامه مقاله به توضیح عوارض بی دندانی می‌پردازیم.
تحلیل استخوان فک
اصلی‌ترین دلیل تحلیل استخوان فک، جایگزین نکردن دندان افتاده یا دندان کشیده شده است. از آنجا که دندان‌ها موجب تحریک استخوان فک می‌شوند و از سلامت استخوان فک حمایت می‌کنند، با از دست دادن دندان، استخوانی که دندان داخل آن قرار داشت دیگر تحریک نمی‌شود و در نتیجه حجم آن کاسته میشود. به همین دلیل است که ایمپلنت دندان دارای پیچ‌هایی هستند که به استخوان فک متصل می‌شوند و به آن جوش می‌خورد تا باعث استحکام و جلوگیری از تحلیل استخوان فک شوند. ایمپلنت دندان با متصل شدن به استخوان فک، هم باعث حمایت و حفظ استخوان میشود و هم برای روکش بخش تاجی ایمپلنت روی آن استفاده میشود.
تاثیر منفی در زیبایی
از عوارض بی دندانی میتوان به تاثیر منفی در زیبایی و همچنین مُسن به نظر رسیدن چهره فرد اشاره کرد. دندان‌ها روی چهره و ظاهر هر فرد هنگام صحبت کردن و خندیدن بسیار اثرگذارند. حتی اگر فرد صحبت نکند قسمت‌هایی که فاقد دندان هستند، با فرورفتگی صورت همراه است. این موضوع مخصوصا در افراد مُسن زمانی که دندان های متحرک خود را خارج می‌کنند بیشتر مشهود است و ملموس تر است.
ناهنجاری در اکلوژن دندان ها
نحوه تماس دندان‌های فک بالا و پایین در هنگام بستن فک، اکلوژن نامیده میشود. یکی از عوارض بی دندانی، دقیقا همین مشکل است. یعنی فک برای بسته شدن دچار مشکل میشود و دندان های فک بالا و پایین اتصال نامناسبی خواهند داشت.
اکلوژن روی سایر دندان‌ها، لثه‌ها، حتی سر و گردن، ماهیچه‌های فک و مفصل فک نیز تاثیر منفی می‌گذارد. اگر برایتان سوال باشد که علت این همه تغییر چیست باید گفت دلیل آن، جابجایی دندان ها برای پر کردن جای خالی دندان کشیده شده است که موجب مشکل در اتصال سطوح دندان های فک بالا و پایین میشود. مشکلات از قبیل سردرد، درد ماهیچه، ساییده شدن غیرعادی دندان‌ها، از دست دادن دندان، حساسیت یا حتی اختلالات مفصل گیجگاهی فکی نیز همگی جزو مشکلاتی هستند که در اثر اکلوژن پدید می‌آیند. نا گفته نماند که ناهنجاری اکلوژن به کمک ارتودنسی قابل درمان است. اما درمان آن به لحاظ هزینه، بسیار زیاد است البته دوره زمانی طولانی دارد.
مشکلات گوارشی
با توجه به اینکه مهم‌ترین وظیفه دندان‌ها، کمک برای خوردن و جویدن غذا است، لذا یکی از عوارض بی دندانی مشکلاتی است که در غذا خوردن فرد ایجاد میشود. اگر دندان جلو افتاده باشد، در جدا کردن لقمه‌ها مشکل ایجاد میشود و اگر دندان های پشتی افتاده باشند، جویدن و آسیاب کردن غذا دردسر ساز میشود. بنابراین از دست دادن دندان های آسیا باعث اختلال در جویدن غذاها میشود. اختلال در جویدن ممکن است بر روی هضم غذا نیز تاثیر منفی بگذارد و باعث مشکلاتی مانند برگشت اسید معده شود. لذا لازم است برای رفع عوارض بی دندانی سریعتر اقدام شود.
جابجایی دندان
تحلیل لثه یا پوسیدگی دندان از دلایل جابجایی دندان هستند. همچنین اگر دندان ها بیفتند و یا کشیده شوند هم دلیلی بر تشدید جابجایی دندان‌ها میشود. در واقع حفره خالی دندان، دلیلی برای جابجایی دندان های کناری میشود. در نتیجه جابجایی دندان‌های مجاور، فضای خالی برای جابجایی سایر دندان‌ها را فراهم می‌کند. رفته رفته و به مرور زمان تمامی دندان‌ها جابجا خواهند شد.
تلفط کلمات و نحوه صحبت کردن
تلفظ نادرست یا نامفهوم برخی از کلمات در هنگام صحبت کردن یکی دیگر از عوارض بی دندانی است. افتادن یا کشیدن دندان در برخی از افراد باعث میشود که شخص نتوانید کلمات و صداهای مشخصی را به درستی تلفظ کند. البته اگر دندان‌های جلو افتاده باشند، حتی احتمال دارد شخص موقع صحبت کردن متوجه نشود و آب دهانش به بیرون پرتاب شود.
تحلیل استخوان فک چه عوارضی دارد؟
همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، دندان ها موجب تحریک استخوان فک می‌شوند و از سلامت استخوان فک حمایت می کنند. با از دست رفتن دندان‌ها و تحلیل رفتن اسخوان فک، مشکلاتی نمود خواهد کرد که عبارتند از:
- چرخش چانه به سمت جلو
- کاهش ارتفاع صورت
- گود شدن خطوط عمودی روی لب و صورت
- ایجاد خط عمودی در کناره لب پایین
- پایین افتادن گوشه لب‌ها و ایجاد ظاهر غمگین
- ایجاد غبغب کنار صورت
- عقب رفتن لب بالا
- نازک شدن قسمت قرمز لب
- گود شدن خط مایل کنار بینی تا دهان
- کاهش توان عضلات فرم دهنده صورت
- افزایش طول لب بالا و کاهش میزان دیده شدن دندان های فک بالا
با توجه به مشکلاتی که در اثر تحلیل استخوان فک و بی دندان شدن برای فرد پیش خواهد آمد لذا توصیه پزشکان استفاده از ایمپلنت است. چرا که ایمپلنت از پیشرفت تحلیل استخوان فک جلوگیری می‌کند. ایمپلنت به دلیل قرارگیری داخل استخوان فک، باعث جلوگیری از تحلیل استخوان فک میشود و بهتر میتواند استخوان باقی مانده فک را حفظ و نگهداری کند. در واقع برقراری اتصال ایمپلنت با استخوان به حفظ سلامت و کاهش نیافتن میزان و حجم استخوان فک کمک می‌کند.
راهکارهای موثر برای درمان عوارض بی دندانی
تعداد دندان‌هایی که از دست رفته باشند در انتخاب بهترین راهکار موثر برای عوارض بی دندانی اثرگذار هستند. از شیوه های موثر در عوارض دندان نداشتن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بریج دندان
- ایمپلنت دندان
- ونیر کامپوزیت
- پروتز پارسیل
- پروتز کامل (دست دندان)
- اوردنچر
- ایمپلنت های ساب پریوستئال
ایمپلنت
ایمپلنت یکی از بهترین راهکارهای رفع عوارض بی دندانی است. از ایمپلنت میتوان برای جایگزینی یک یا چند دندان در کنار هم استفاده کرد. این روش شباهت زیادی با دندان‌ها طبیعی دارد. ایمپلنت که با یک پایه داخل استخوان فک قرار می‌گیرد تا حد زیادی به عنوان ریشه دندان طبیعی شبیه است و از این رو از تحلیل استخوان فک نیز جلوگیری می‌کند. پس از قرار گیری ایمپلنت ها در دهان فقط لازم است از نخ دندان استفاده شود و با روش صحیح مسواک زدن، آن ها را تمیز کرد.
پروتز پارسیل
برای جایگزینی یک یا چند دندان کشیده شده در فک بالا یا پایین از پروتز پارسیل استفاده میشود. یعنی در شرایطی که تعدادی دندان سالم در ردیف دندان‌ها وجود داشته باشد، این روش کاربرد دارد. این مدل پروتز تا چندین سال قابل استفاده هستند و به راحتی قابل خارج کردن از دهان هستند. برای اتصال پروتز پارسیل با دندان‌های طبیعی از تعدادی گیره استفاده میشود. پروتزهای پارسیل در فک پایین توسط نواحی لثه‌ای (جای خالی دندان‌ها) و در فک بالا توسط کام (سقف دهان) حمایت می‌شوند.
پروتز کامل
در مواردی که فرد تمام دندان‌های خود را از دست بدهد از پروتز کامل استفاده میشود. با این راهکار هم مشکل غذا خوردن و هم مشکل زیبایی ظاهر فرد برطرف میشود. این روش یک راهکار عالی برای برطرف کردن عوارض بی دندانی است. پروتز کامل یک جایگزین زیبا و مناسب برای دندان‌های از دست رفته، استخوان و بافت لثه اطراف آن است. اما در این روش استخوان فک به مرور تحلیل می رود و به مرور صاف‌تر می شود.
اوردنچر
با همه مزایایی که پروتز کامل دارد اما معایبی نیز دارد. از جمله اینکه دارای استحکام کافی نیست و روی لثه‌ها می‌لغزد. بدین جهت از اوردنچرها که نوعی پروتز ثابت است و در واقع ترکیبی از دندان مصنوعی و ایمپلنت هستند، استفاده میشود. از این رو استحکام بیشتری دارند و بهتر درون دهان گیر می‌کنند. تعداد ایمپلنت های اوردنچر با توجه به شرایط استخوان، لثه و سایر فاکتورها، مشخص میشود.
ایمپلنت های ساب پریوستئال
ایمپلنت ساب پریوستال همچون ایمپلنت های اندوستال، به صورت یک فرم فلزی استفاده میشود که بین استخوان فک و لثه ولی در قسمت زیرین پریوستئوم قرار می‌گیرد. این روش که برای درمان عوارض بی دندانی استفاده میشود. در بالای استخوان اما در زیر بافت لثه قرار می‌گیرد. با توجه به این که ایمپلنت به جای اینکه داخل استخوان فک نصب شود روی آن قرار می گیرد، مقدار استخوان موجود در فک یا شکل و حالت فک مهم نیست.
بریج دندان
هزینه بریج دندان به نسبت مناسب است و با توجه به ظاهر طبیعی که دارد میتواند یکی از مناسب ترین انتخاب ها برای عوارض بی دندانی باشد. از این روش برای پر کردن جای خالی حداکثر دو دندان کنار هم میتوان استفاده کرد. پس اگر تعداد دندان های از دسته رفته کنار هم بیش از دو عدد باشد، نمی‌توان از این روش استفاده کرد و باید از سایر راهکارهای عوارض دندان نداشتن بهره برد.
در واقع بریج نوعی دندان مصنوعی است که با کمک دندان های طبیعی مجاورش پشتیبانی میشود و به آنها متصل است. لذا با توجه به اینکه این اتصال وجود دارد، لازم است که دندان هایی که به عنوان پایه کاربرد دارن، کمی تراشیده شوند تا بریج به درستی روی آن قرار گیرد. در مرحله بعد با استفاده از چسب‌های مخصوص در سر جای خود محکم و فیکس می‌شوند. یک راهکار دیگر برای بریج این است که اگر شرایط و وضعیت دندان های طبیعی مجاور خوب باشد، میتوان بریج را با کمک دو زبانه از پشت به دندان های طبیعی متصل کرد. با این روش دیگر نیازی به تراشیدن دندان‌های اصلی و از بین رفتن مینای سالم آن نخواهد بود.
جمع‌بندی
دلایل زیادی میتواند موجب شود که شخص در طول دوره زندگی اش دندان یا دندان های خود را از دست بدهد. تروما دندان، ضربه خوردن دندان و حتی کشیدن دندان از جمله این دلایل میتواند باشد. مشکلات در تکلم و تلفظ کلمات، مشکل در جویدن غذا و مشکلات گوارشی، ناهنجاری در اکلوژن دندان‌ها، تحلیل استخوان فک و جابجایی دندان ها بخش کوچکی از مشکلات و عوارض بی دندانی است که فرد با آن ها روبرو خواهد شد. به علاوه این موضوع اگر برای دندان‌های جلو پیش آید تاثیر زیادی در چهره فرد خواهد داشت. این مورد یکی از مهم‌ترین موارد عوارض بی دندانی است که تاثیر زیادی در اعتماد به نفس فرد دارد. اگر جای خالی دندان افتاده شده جایگزین نشود، بر لبخند فرد هم تاثیر می‌گذارد و مشکلاتی را هنگام لبخندزدن برای او به همراه دارد. پیشنهاد می‌کنیم حتما روش طراحی لبخند را بررسی کنید.
با روش‌های درمانی همچون ایمپلنت دندان، بریج دندان یا پروتزهای دیگر دندان میتوان عوارض بی دندانی را حل شدن کرد. اگر شما نیز دچار این مشکل شده اید پیشنهاد می‌کنیم هر چه سریعتر برای برطرف کردن عوارض بی دندانی دست به کار شوید. دکتر مریم امیدی، فارغ التحصیل از دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دارای فلوشیپ زیبایی از ایتالیا با سال‌ها تجربه جهت درمان در کنار شماست. جهت درمان میتوانید در روزهای شنبه تا پنجشنبه هر هفته به کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر مریم امیدی مراجعه نمایید.