آیا می‌دانید تروما دندان چیست؟ شاید این مشکل برای خود شما یا نزدیکان شما به وجود آمده باشد، اما نام علمی آن را ندانید. و یا حتی ممکن است نام ترومای دندان کودکان را بارها شنیده باشید اما مفهوم آن را ندانید. در واقع تروما دندان یکی از دلایلی است که باعث مراجعه بیماران نزد متخصصین دندان پزشکی میشود. آسیب‌های فیزیکی دندانها، لثه‌ها، استخوانی که حفره‌های دندان را نگه می‌دارد، لب‌ها و دهان، همچنین مشکلات مختلفی همچون دندان بریده شده، شکستگی دندان، شکستگی فک، لق شدن دندان، کنده شدن دندان، گیر کردن دندان در سوکت، پارگی لب و همچنین پارگی لثه که موجب شکستن یا لق شدن و یا از دست رفتن دندان میشود، همگی در دسته‌بندی مربوط به تروما دندان قرار می‌گیرند.
در برخی از موارد ممکن است این مشکلات در اثر سوانح شدید پیش آید که در اکثر موارد کودکان بین شش تا دوازده سال با آن مواجه می‌شوند. گرچه دلایل مختلفی برای بروز تروما دندان وجود دارد اما این مشکل غالبا در تصادفات، سقوط، برخورد شیء هنگام ورزش کردن، یا هنگام درگیری و رفتارهای خشونت آمیز همچون دعوا و آزار فیزیکی ایجاد میشود. در این مقاله قصد داریم بیشتر در مورد تروما دندان، ترومای دندان اطفال و کودکان و همچنین روش درمان تروما دندان با شما عزیزان صحبت کنیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
اقداماتی که ممکن است موجب ترما دندان شود
گاه ممکن است افراد حین انجام کاری یا حتی فعالیت‌های ورزشی، ناخواسته باعث شوند تروما دندان اتفاق افتد. از جمله مواردی که می‌تواند منجر به این مشکل شود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نحوه مسواک زدن نامناسب به دلایل مختلفی مانند عجله کردن و آسیب وارد کردن به مینای دندان
- استفاده غیراصولی و نامناسب از نخ دندان که به لثه به شدت آسیب می‌رساند.
- عاداتی مانند جویدن ناخن
- عدم استفاده از محافظ در افرادی که عادت به دندان قروچه دارند.
- جویدن یخ یکی از عادات رایج خیلی هاست که به دندانها به شدت آسیب وارد می‌کند و دندان‌های خیلی ریز و کوچک دچار ترک‌خوردگی میشود.
- عدم استفاده از محافظ دندان هنگام ورزش در ورزش‌هایی پر برخورد و پرجنب و جوش مانند بوکس.
رایج‌ترین انواع ترومای دندان
ضربه‌ای که به دندان وارد میشود و دندان را دچار آسیب می‌کند می‌تواند باعث مشکلات زیادی شود. اکنون به رایج‌ترین این مشکلات اشاره می‌کنیم.
جابجایی دندان شامل بیرون‌زدگی و فرورفتگی
این احتمال وجود دارد که دندان پس از ضربه دیدن دچار جابه‌جایی شود. یعنی ممکن است دندان دچار بیرون زدگی یا فرورفتگی شود. در این شرایط اگر می‌توانید با فشار خیلی کم و آهسته، دندان را به حالت اولیه خود بازگردانید و یک تکه گاز روی آن قرار دهید. سپس برای درمان تروما دندان به پزشک مراجعه کنید.
شکستگی دندان بر اثر ضربه شدید
گاه ممکن است ضربه وارد شده به دندان شدیدتر باشد و منجر به شکستگی بخشی از دندان شود. در چنین شرایطی بخش شکسته شده را فورا نزد دندان پزشک حرفه‌ای ببرید. در برخی موارد پزشکان باتجربه می‌توانند با کمک مواد ترمیمی، برای ترمیم دندان اقدام کنند.
لق شدن دندان در حد بسیار کم یا شدید
یکی دیگر از انواع تروما دندان، لق شدن دندان است. اگر ضربه وارد شده به دندان موجب لق شدن آن شود، بهتر است فورا به پزشک مراجعه کنید.
اگر لقی شدید باشد، احتمالا دندان پزشک دندان آسیب دیده را به دندان های مجاور می‌بندد تا مراحل درمان، بازسازی و ترمیم انجام شود و دندان استحکام اولیه خود را به دست آورد. بهتر است از غذاهای نرم در این ایام استفاده شود.
خارج شدن دندان از حفره
گاهی ممکن است ضربه وارد شده بسیار شدید یا ناگهانی باشد که باعث شود دندان خارج شود. در این شرایط دندان را از ناحیه تاج بگیرید و به ریشه دندان اصلاً دست نزنید. شستشوی دهان با آب ولرم کمک می‌کند محتویات داخل دهان خارج شود. در این حین حتما دقت داشته باشید دندان شکست خورده را قورت ندهید.
کدام دندانها بیشتر دچار تروما دندان می‌شوند؟
در اکثر موارد دیده شده است که تروما دندان، در فک بالا بسیار بیشتر از فک پایین اتفاق می‌افتد و درصد بیشتر آسیب‌ها مربوط به دندان‌های ثنایای میانی فک بالاست. همچنین دومین دندانی که با آسیب‌دیدگی بسیار همراه است، لترال ماگزیال است. البته گاهی دندان های قدام ماگزیال نیز دچار آسیب‌دیدگی می‌شوند. اما به طور کلی دندان های سانترال ماگزیال و بعد از آن، لترال ماگزیال، جزو بیشترین دندان هایی هستند که دچار تروما دندان می‌شوند و برای درمان تروما دندان، نیاز به پیگیری دارند.
لازم به ذکر است که احتمال آسیب‌دیدگی دندان های کانین بسیار کم است و این دسته از دندانها بیشتر به عصب کشی دندان یا پر کردن آن‌ها نیاز خواهد بود.
ترومای دندان کودکان
بازیگوشی کودکان، ضربه خوردن در مدرسه، تصادفات، بازی کردن و بسیاری دیگر از موارد این چنینی می‌تواند موجب ترومای دندان کودکان شود که منجر به آسیب دندان های دائمی و شیری آن‌ها شود. شیوع ترومای دندان کودکان اغلب در سنین پایین‌تر به دلیل بازیگوشی بیشتر است. این اتفاق مخصوصا در پسران بیشتر از دختر بچه‌هاست.
پیشگیری از ترومای دندان اطفال
با توجه به اینکه کودکان در مورد این مسائل آگاهی ندارند، این مسئولیت بیشتر متوجه والدین و معلمان و مربیان اوست که حین بازی و فعالیت‌های کودکشان از او مراقبت کنند تا مشکلی پیش نیاید.
برای پیشگیری از ترومای دندان اطفال پیشنهاد میشود محل بازی کودک، به نحوی باشد که کف محل تقریبا نرم باشد تا در صورت سُرخوردن یا زمین خوردن دچار مشکل نشود. استفاده از کمربندهای محافظت کننده و تهیه صندلی‌های مطمئن حین رانندگی از جمله مواردی است که والدین باید بدان اهمیت دهند. همچنین استفاده از محافظ‌های دهانی مخصوص کودک نیز یکی از راه های پیشگیری از ترومای کودکان است.
لازم به ذکر است که آبسه‌های مکرر آزاردهنده و یا سیاه شدن ممکن است از عوارض تروماهای دندانی باشند. لذا توصیه می‌کنیم در صورت بروز مشکل، حتما در کوتاه‌ترین زمان برای درمان ترمای کودکان به پزشک متخصص و یا دندانپزشک اطفال مراجعه نمایید.
جمع‌بندی
تروما دندان (Dental Trauma) اکثرا در اثر برخی عوامل همچون آسیب‌های سانحه‌ای و حوادثی همچون تصادفات رانندگی، خشونت و آسیب های ورزشی پیش می‌آید. با توجه به اینکه آسیب‌های دندانی می‌توانند از شکستگی‌های کوچک تاج دندان شروع شود و تا شکستگی تاج کامل دندان ها و در نهایت حتی شکستگی‌های ریشه دندان ادامه داشته باشد، لذا رعایت برخی نکات و تغییر برخی از سبک‌های زندگی می‌تواند از بروز تروما دندان بکاهد.
ضرب‌دیدگی یا جابه‌جایی دندان، لق شدگی، خارج شدن دندان از حفره خود، ترک دندان، شکستگی تاج یا ریشه دندان، شکستکی استخوان آلوئول و… همگی جزو تروما دندان قرار می‌گیرند.به طور کلی باید گفت جهت درمان تروما دندان بهتر است در کوتاه‌ترین زمان ممکن، اقدامات لازم انجام شود تا عوارض آن به کمترین میزان خود کاهش یابد. تروما دندان انواع گوناگونی دارد که روش درمان آن توسط پزشک تشخیص داده میشود.
لذا لازم است در کوتاه‌ترین فاصله، شخص آسیب دیده به پزشک مراجعه نماید. و در این فاصله کوتاه اگر دندان از دهان خارج شده باشد، بدون دستکاری ریشه، فقط از قسمت تاج گرفته شود. اگر امکان‌پذیر باشد، دندان در سر جای خودش در دهان بیمار قرار گیرد. اگر انجام شدنی نبود، میتوان دندان را داخل دهان بین لثه و گونه خود بیمار نگهداری کرد تا بزاق دهان به آن برسد.در غیر این صورت میتوان دندان را در شیر قرار داد و فورا به پزشک مراجعه کرد.
مشکلات تروماتیک در سنین کودکی بسیار شایع است. این مشکلات ممکن است حین بازی یا انجام فعالیت‌های روزمره یا موقع ورزش پیش بیاید. بنابراین لازم است والدین برای درمان ترومای دندان کودکان در کوتاه‌ترین زمان توسط دندانپزشک مجرب اقدام کنند. دکتر مریم امیدی داری فلوشيپ زيبايی و طراحي لبخند از ايتاليا می‌تواند به شما کمک کند.