روکش های تمام سرامیک، مزایا و معایب آن ها

روکش های تمام سرامیک برای دندان‌ها، نوعی روکش زیبایی از جنس ونیر هستند. این روکش‌ها تماما از سرامیک ساخته شده‌اند. این نوع روکش‌های سرامیکی تفاوت زیادی با انواع سرامیک متصل به فلز و روکش‌های طلایی دارند. روکش‌های تمام سرامیک از یک ماده نیمه شفاف ساخته شده و ظاهر جذابی را به دندان‌ها می‌دهد. همچنین تطبیق آن با سایر دندان‌ها بسیار زیاد است. روکش های سرامیکی اکثرا از کیفیت بالایی برخوردار هستند و سال های زیادی دوام آن باقی می‌ماند.

اکثر روکش‌های سرامیکی با استفاده از تکنولوژی کامپیوتری مانند تکنولوژی CAD/CAM که بر اساس طراحی سه بعدی است، تهیه می‌شوند.

روکش های تمام سرامیک همراه با زیبایی بیشتر

قبل از استفاده از تکنولوژی روکش های سرامیکی، نمایان بودن روکش هایی از جنس فلز روی دندان‌ها عادی بود. روکش‌هایی با نمای گچی و غیر زنده، که خود را از دندان های طبیعی و شفاف شخص جدا می‌کردند. اکنون با استفاده کاربردی از این نوع روکش ها، خواسته و انتظار افراد تغییر کرده است. درواقع استفاده از روکش های سرامیکی در جایگزین روکش های فلزی، افزایش استحکام و زیبایی بوده است.

در ساختار روکش های تمام سرامیک ماده‌ای شبه گلاس مانند پرسلن استفاده شده است. در کل زیبایی بالاتری از روکش های فلزسرامیک (PFM) ایجاد می کنند و انعکاس و انتقال نوری شبیه دندان دارند.

کاربرد این نوع روکش‌ها

در شرایط متفاوتی که برای فرد به وجود می‌آید، می‌تواند از این نوع روکش های سرامیکی استفاده کند. بعضی از این موارد و شرایط شامل:

• مطرح بودن زیبایی دندان‌های پیشین
• لب پر شدن دندان‌ها
• وجود فاصله بین دندان‌ها
• شکستگی یا ترک دندان
• لکه دار شدن یا تغییر رنگ دندان
• بد بودن فرم دندان‌ها
• پوسیدگی دندان‌ها
• فرسایش شدید دندان
• وجود نسج کافی برای پشتیبانی سرامیک
• مناسب بودن اکلوژن بیمار
• عدم وجود عادت دندان قروچه یا براکسیسم در بیمار

مزیت های روکش تمام سرامیک نسبت به روکش های فلزسرامیک (PFM)

این نوع روکش ها مزیت زیادی نسبت به بقیه روکش ها دارند. برای همین اخیرا طرفداران زیادی را پیدا کرده است. تعدادی از این مزیت ها شامل موارد زیر می‌شود:

سازگاری زیستی بالا

• برای افرادی که آلرژی دارند، روکش سرامیکی بسیار مناسب است؛ زیرا آن‌ها هیچ واکنش آلرژیکی در بدن ایجاد نمی‌کنند. روکش های فلز سرامیک می‌توانستند واکنش‌های آلرژیک مختلفی  مانند آلرژی به فلز نیکل ایجاد کنند.
• همچنین انواع سرامیک‌های به‌کار رفته در روکش‌های تمام سرامیک، میزان سایشی مشابه با مینای دندان بر روی دندان‌های مقابل ایجاد می‌کنند. پرسلن موجود در PFM، موجب فرسایش زیاد دندان‌های مقابل در طول زمان می‌شود.

این مورد زمانی بسیار دیده می‌شود که لایه گلیز شده روی روکش برداشته شود. به همین خاطر در مرحله سوم ساخت روکش، وقتی که سرامیک روی فلز قرار می‌گیرد، این مرحله به صورت جدا در دهان چک می‌شود. اضافات آن حذف و در نهایت روکشی که در لابراتوار گلیز شده و به مطب فرستاده می‌شود و بدون نیاز به هیچ دستکاری و تغییری بر روی دندان چسبانده شود.

امکان ساخت در ضخامت های کمتر

ممکن است در بعضی از افرادی که خواهان روکش با زیبایی بالا باشند، برای ساخت روکش فضای کمی بین دو فک وجود داشته باشد. برای این افراد انتخاب روکش های تمام سرامیک بهترین گزینه است.

بعضی از انواع این روکش ها (زیرکونیا مونولیتیک) که به صورت یکپارچه و بدون کاربرد لایه های مختلف سرامیکی ساخته می‌شود. کاربرد آن‌ها در ضخامت کمتر ولی با استحکام مناسب قابل استفاده است. ضخامت کمتر روکش از این نظر حائز اهمیت است که میزان تراش کمتری به دندان تحمیل می شود. در حالیکه در روکش های فلز سرامیک برای ایجاد فضا هم برای فلز و هم برای سرامیک روی آن نیاز به تراش و برداشت بیشتر از بافت دندان است.

روکش های تمام سرامیک، زیبایی طبیعی همراه با کیفیت نوری مثل دندان

در روکش‌هایی از این جنس، به دلیل نفوذ نور در لایه مینای دندان و انعکاس آن به بیرون، ظاهری درخشان، براق و شفاف به وجود می‌آورند. هدف از تحقیق و ساخت و استفاده روکش سرامیکی، تقلید از چنین اثری و بازسازی آن در روکش بوده است. به طور کلی هر چقدر لایه ی سرامیک بکار رفته ضخیم تر و شفاف تر باشد، با کیفیات نوری دندان طبیعی هماهنگ تر خواهد بود.

اما دو دلیل وجود دارد که روکش های فلز سرامیک قادر به نمایان کردن ظاهر طبیعی دندان نیستند:

1. فریم فلزی زیر سرامیک از نفوذ نور جلوگیری می‌کند.
2. جهت پوشاندن رنگ خاکستری فلز، باید لایه ی اپک (که به رنگ سفید گچی می باشد) بر روی آن قرار داده شود. در نتیجه از ضخامت لایه سرامیک کاسته شده و به این ترتیب روکش نهایی شفافیت و نمای طبیعی دندان را نخواهد داشت.

حفظ زیبایی در مجاور لثه

در روکش های فلز سرامیک، ساختار فلزی زیرین مشکل دیگری را نیز ایجاد می‌کند. آن احتمال نمایان شدن لبه فلزی در مجاورت لثه است. بخصوص این مشکل زمانی پیش می آید که لثه دچار تحلیل شود. در روکش های تمام سرامیک، با وجود ساختار یکپارچه سرامیکی، نگرانی در مورد احتمال بروز چنین مشکلی وجود نخواهد داشت.

البته توجه کنید که ماندگاری و دوام هرکدام از این روکش‌ها بستگی زیادی به مراقبت های پس از ساخت روکش دارد.

معایب روکش های سرامیک

همانطور که این روکش ها از مزایای زیادی برخردارند، معایبی نیز دارند.

استحکام پایین بعضی از انواع آن

بعضی از انواع روکش های سرامیکی، نسبت به روکش‌های فلزی و فلزسرامیک، استحکام و دوام پایین‌تری دارند. همچنین ماندگاری آن‌ها پایین تر است. البته باید دقت کرد که روکش های تمام سرامیک بر اساس سرامیک‌های به‌کار رفته در آن‌ها، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند. این روکش‌ها را می‌توان در دندان‌های خلفی‌(عقبی)، که فشار زیادی بر آن ها وارد می‌شود استفاده کرد؛ اما باید از انواع دارای استحکام بالا استفاده شود.

هزینه های بالای روکش های تمام سرامیک

هزینه این نوع از روکش ها نسبت به انواع روکش های فلزی و فلزسرامیک که در دندانپزشکی وجود دارد، بالاتر است.

در چه مواردی نمی‌توان از این روکش‌ها استفاده کرد؟

• در مواردی که اکلوژن بیمار مناسب نباشد مثل دندان قروچه یا نوک به نوک بودن دندانها
• دندان پایه کوتاه باشد یا فاقد نسج کافی باقیمانده باشد.
• در روکش‌های طویل و روکش‌های دندان‌های عقبی با احتیاط باید انجام داد.

انواع مختلف روکش‌های سرامیکی

بعضی از انواع این روکش ها که معمولان دندانپزشکان از آن استفاده می‌کنند شامل این موارد می‌شود:

• روکش‌های تقویت شده با لوسایت (Leucite Reinforced Pressable Porcelain Crowns)

این نوع یکی ازشناخته شده ترین انواع این روکش‌ها، IPS empress است. روکش‌های تقویت شده با لوسایت به علت شباهت ضریب انکسار (refractive index) دو جزء بکار رفته در آن ( کریستال و گلاس) شفافیت زیادی دارند. همچنین می‌توانند با رنگ دندان‌های مجاور تا حد زیادی هماهنگ بشوند. اما مقاومت در برابر شکست آن‌ها تا 160 مگا پاسکال است. لوسایت فقط به عنوان روکش تک واحدی قابل کاربرد است و نمی‌توان از آن‌ها برای جایگزینی دندان از دست رفته به صورت بریج استفاده کرد.

• روکش‌های لیتیوم دی سیلیکات (Lithium Disilicate Porcelain Crowns)

جدیدترین نسل از روکش‌های لیتیوم دی سیلیکات هستند که در سال 2007 تحت عنوان (IPS e.max EMAX) معرفی شدند. EMAX در حال حاضر از معمول‌ترین روکش‌های لیتیوم دی سیلیکات بوده و در کشور ما نیز بیشترین استفاده را دارد.

روکش های لیتیوم دی سیلیکات زیبایی بالایی دارند. البته این زیبایی در روکش هایی با بیس لوسایت بیشتر است و استحکام قابل قبولی دارند. همچنین استحکام روکش های ساخته شده از زیرکونیا بسیار بیشتر است. اما در کل از نظر خصوصیات زیبایی و استحکامی چنان پذیرفته و قابل قبول هستند که هم در جایی که زیبایی مد نظر است یعنی در دندان های قدام (جلو) قابل کاربرد هستند. همچنین در جایی که استحکام مورد نیاز است یعنی در دندان های خلف(عقب) می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

استحکام خمشی این روکش ها 400 تا 500 مگاپاسکال است. با اینکه این میزان سه برابر استحکام خمشی روکش‌های تقویت شده با لوسایت است؛ اما نسبت به روکش های زیرکونیا به میزان قابل توجهی پایین‌تر است. به همین دلیل هنگامی که فرد بیش از یک دندان خود را از دست داده و نیاز به بریجی بیش از سه واحد دارد، بهتر است از این روکش ها استفاده نشود. در این حالت بهتر است از روکش‌هایی با استحکام بالاتر مانند روکش های زیرکونیا و یا روکش های فلزسرامیک (PFM) استفاده شود.

همچنین زمانی که فرد براکسیزم یا دندان قروچه دارد، به علت وارد شدن نیروهایی چند برابر حالت معمول بر روی دندان، باز هم بهتر است روکش های با استحکام بالاتر جهت درمان انتخاب شوند تا دوام بالاتری را تامین بکنند.

• روکش های زیرکونیا (zirconia crowns)