یکی از مهم‌ترین سوالاتی که سال‌ها ذهن متخصصان دندانپزشکی را به خود مشغول کرده است، پیدا کردن بهترین روش برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. فیشور سیلانت قطعا یکی از این روش‌ها است.
البته تلاش‌های بسیار زیادی برای پیدا کردن یک راه درمانی بسیار کاربردی انجام شده است که بالاخره در سال ۱۹۰۵ میلادی دندانپزشکی به نام میلر با استفاده از نیترات و نقره نتیجه اولیه را در راستای این هدف دریافت کرد.
فیشور سیلانت یک لایه محافظ و همرنگ با دندان است که برای کاهش پوسیدگی دندان روی دندان‌های آسیا(مولر) قرار داده می‌شود. با این کار پوشاندن سطح جونده دندان‌ها، شیارهای موجود روی سطوح جونده دندان‌ها کم عمق شده و از تجمع باقی‌مانده مواد غذایی و ایجاد پوسیدگی جلوگیری می‌کند.
سیلانت دندان چیست؟
سیلانت یا شیار پوش یک روکش نازک است که روی شیارهای عمیق موجود بر روی سطوح جونده دندان‌های خلفی(آسیای اول و آسیای دوم) قرار داده می‌شود. وقتی سیلانت به خوبی روی شیارهای عمیق دندان قرار بگیرد، می‌تواند از سطوح حساس دندان در برابر اسیدی که باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود محافظت کرده و به میزان قابل توجهی از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کند.
معمولا برای دندان‌های شیری از سیلانت استفاده نمی‌شود؛ بلکه روی مینای دندان‌های دائمی قرار داده می‌شود.
سیلانت مانند یک درزگیر عمل کرده و شیارهای عمیق موجود در سطح جونده دندان‌های پشتی را پر می‌کند تا ذرات غذا و باکتری در این شکاف‌ها قرار نگیرد و باعث ایجاد پوسیدگی نشود. در دندانپزشکی کودکان استفاده از سیلانت می‌تواند یک روش مناسب برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها باشد، اما به هیچ عنوان یک جایگزین برای مسواک زدن، نخ دندان و رژیم غذایی سالم به حساب نمی‌آید.
پیت و فیشور چیست؟
به ماده‌ای که ضرورتاً شیارهای سطحی دندان‌ها را می‌پوشاند فیشور سیلانت گفته می‌شود. با محافظت از شیارهای دندانی عمیق میتوانید احتمال پوسیدگی دندان‌ها را کاهش دهید. این شیارها تحت عنوان فیشور (ترک یا فرورفتگی) و پیت (فرورفتگی) شناخته می‌شوند.
پیت به فرورفتگی‌ها و گودی‌های کوچک در سطح دندان‌ها گفته می‌شود. درحالی‌که فیشورها فرورفتگی‌ها و شیارهای طبیعی هستند که روی سطوح دندان‌های جونده به وجود می‌آیند. دندان‌های جلو می‌توانند دارای فیشر و پیت باشند؛ اما معمولاً بیشترین شیارها را دندان‌های عقب(دندان‌های پره مولر و دندان‌های مولر) دارند. این فیشورها و پیت‌ها می‌توانند سطحی یا عمقی باشند. که تشخیص آنها به وسیله معاینه دندانپزشک متخصص است.
فیشور سیلانت(شیار پوش) چیست و چگونه انجام می‌شود؟
فیشور سیلانت روشی جدید است که با پیشرفت تکنولوژی در عرصه دندانپزشکی به وجود آمده است. در واقع این طرح درمانی یک راه پیشگیری کننده در سطح جونده دندان است که رایج ترین مشکل دندانی، پوسیدگی، را درمان خواهد کرد. بر روی سطح جونده دندان های عقب دهان برخی شیارها و حفره های بسیار عمیقی وجود دارد که به آن فیشور میگویند.
این حفره ها و شیارها به قدری نازک و ظریف هستند که پرز مسواک و جریان آب نمی‌توانند آنها را به خوبی تمیز کنند و این مکان محیطی بسیار مناسب برای رشد باکتری می‌شود که در راستای آن دندان شروع به پوسیدگی می‌کند. جهت به حداقل رساندن میزان پوسیدگی دندان بهتر است درزها و شیارهایی که در سطح جونده دندان وجود دارد با استفاده از پیت و فیشور پوشیده شود. سیلانت در واقع یک پوشش سختی است که همرنگ دندان بوده و معمولا بر روی سطح دندان بیمار اعمال می‌شود تا سطح دندان را صاف تر کرده و از پوسیدگی جلوگیری کند.
شیار پوشی دندان یا فیشور سیلانت یکی از کارآمدترین و کاربردی ترین فرآیندهایی است که از بروز پوسیدگی دندان در حفره‌ها و شیارهای دندانی جلوگیری می‌کند.
هزینه فیشور سیلانت دندان
همان‌طور که گفتیم فیشور سیلانت یا همان شیارپوشی دندان یکی از روش‌های پیشگیرانه دندانپزشکی است که بیشتر برای کودکان انجام می‌شود. شیار پوشی دندان با توجه به فواید شناخته‌شده آن امروزه طرفداران بسیار زیادی دارد.
به‌همین دلیل قیمت انجام این کار برای بسیاری از افراد سوال است. برای این‌که به‌طور دقیق بگوییم هزینه‌های فیشور سیلانت چه‌قدر است، ابتدا باید دندانپزشک اطلاعاتی از وضعیت و شرایط دندان‌های شما داشته باشد. متخصص دندانپزشکی با توجه به تعداد دندان مورد نیاز به شیارپوشی و وضعیت سلامت دندان‌ها هزینه انجام فیشور سیلانت را برآورد می‌کند.
همان‌طور که گفتیم با توجه به این‌که شیارها و شکاف‌های متعددی در سطح دندان‌های آسیاب افراد بزرگسال و کودکان وجود دارد و این شیارها مکان مناسبی برای رشد جرم‌های دندانی و باکتری‌ها بوده و به‌مرور زمان باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند، بهتر است دندان‌ها توسط دندانپزشک متخصص شیاربندی شوند. توصیه می‌کنیم از همان سنین کودکی فرزندانتان را به طور مرتب برای معاینه نزد دندانپزشک ببرید تا در صورت لزوم برای آنها شیار بندی انجام گیرد.
این کار از هزینه‌های بالا برای ترمیم و عصب‌کشی دندان‌ها در سال‌های آینده جلوگیری می‌کند؛ اما در نهایت تصمیم نهائی با دندانپزشک اطفال است که با توجه به بررسی‌ها و معاینه‌های لازم برای انجام فیشور سیلانت دندان کودکان تصمیم می‌گیرد.
مراحل انجام فیشور سیلانت
قرار دادن سیلانت روی دندان‌ها فرآیندی نسبتاً آسان است. در روند انجام فیشور سیلانت، مرحله‌های زیر به ترتیب روی دندان‌ها انجام می‌شود:
- ابتدا دندان‌ها از پلاک یا ذرات غذا تمیز می‌شوند و پس از آن به طور کامل از نظر پوسیدگی بررسی می‌شود.
- هر دندان جداگانه خشک شده و توسط مواد جاذب رطوبت احاطه می‌شود. درنتیجه در تمام مراحل انجام کار خشک باقی می‌ماند.
- دندان بوسیله یک ژل اچ کننده ملایم (ژل اسید اچ) تمیز می‌شود تا سطح دندان زبر شده و در محل اتصال، میزان چسبندگی سیلانت و دندان بالا برود. سپس ژل شسته شده و دندان‌ها دوباره خشک می‌شود.
- بسته به نوع مواد مورد استفاده، قبل از قرار دادن سیلانت که بسیار چسبنده است، یک لایه نازک از مواد اتصال دهنده روی دندان استفاده می‌شود. پس از آن با استفاده از یک قلم مو، محلول سیلانت مستقیما بر روی سطح جونده دندان‌ها قرار داده می‌شود.
- سرانجام برای سفت شدن سیلانت ممکن است از لایت کیور (اشعه آبی) استفاده شود.
- دندان‌ها باید به خوبی ایزوله شوند تا هیچگونه آلودگی مانند بزاق بر اتصال سیلانت به دندان تأثیر نامطلوب نگذارد. در صورت تشخیص پوسیدگی کوچک، می‌توان از لیزر یا فرز دندانپزشکی برای پاکسازی آلودگی قبل از هرگونه قرار دادن مواد استفاده کرد.
پس از انجام مرحله آخر میتوانید به آسانی مانند روند قبل خوراکی میل کنید و هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد. این روند درمانی تقریبا ۱۵ دقیقه به طول خواهد انجامید و میزان مهارت و تکنیک دندان پزشک می‌تواند تاثیر بسیار بالایی در عایق بندی کاملا صحیح و خوب دندان بیمار داشته باشد.
برای چه فیشور سیلانت به افراد توصیه می‌شود؟
چیزی مهم‌تر از دندان زیبا در زیبایی افراد تاثیر ندارد. پس بهتر است با رعایت بهداشت دهان و دندان خود و در مواردی با انجام روش کاربردی فیشور سیلانت از اقداماتی که می‌تواند آسیب جدی به دندان برساند جلوگیری کرد تا سلامت دندان ها مدت زمان بیشتری حفظ شود. کودکان و نوجوانان متاسفانه بیشتر در معرض پوسیدگی دندانی هستند؛ زیرا سطح جونده آنها قابلیت آسیب پذیری بیشتری خواهد داشت.
البته دقت کنید که دندان‌ها به صورت طبیعی به مرور زمان دچار ساییدگی سیلانت می‌شوند؛ اما به هر صورت دندان‌هایی که فیشور سیلانت شده باشند، ۵ برابر کمتر از دندان‌هایی که با استفاده از فیشور سیلانت حفاظت شده اند در معرض مشکل پوسیدگی قرار می‌گیرند و درمان این دندان ها بهتر و آسان‌تر است.
مهم ترین دلیل و ضرورت انجام فیشور سیلانت جلوگیری از پوسیدگی و حفظ سلامت و ساختار دندان است. فیشور سیلانت را باید مانند یک کاور تصور کنید که هر زمانی باکتری و میکروب که از عوامل اصلی پوسیدگی هستند در دهان وارد و ایجاد می‌شوند از دندان شما حفاظت می‌کند و اجاره نمی‌دهد میکروب ها از مواد غذایی باقی مانده بر روی سطح جونده تغذیه کرده و رشد کنند.
باکتری ها و میکروب ها با تغذیه کردن از مواد غذایی به جا مانده تولید اسید میکنند و این اسید تولید شده از فعالیت باکتری ها موجب حل شدن دندان فرد و ایجاد حفره و سوراخ روی دندان می‌شود. به اصطلاح این سوراخ‌ها و حفره‌ها را پوسیدگی و کرم خوردگی می‌نامند. فیشور سیلانت کمک می‌کند تا دندان شما در مقابل این مشکلات مقاومت کند و باکتری و میکروب‌ها مکانی برای پنهان شدن نداشته باشند.
ماندگاری سیلانت چه مدت است؟
بسته به تکنیک‌های استفاده شده، سیلانت می‌تواند بین 3 تا 10 سال یا حتی بیشتر ماندگاری داشته باشد. موارد زیر باعث کاهش ماندگاری سیلات خواهد شد:
- ساییدن و به هم فشردن دندان‌ها (براکسیسم یا دندان قروچه)
- داشتن ریفلاکس اسیدی
- استفاده از رژیم غذایی بسیار اسیدی
سیلانت برای چه کسانی باید مورد استفاده قرار بگیرد؟
کودکانی که دارای شرایط زیر باشند، بیشترین بهرمندی از سیلانت را خواهند داشت:
- کودکانی که دندان‌های آسیای آنها دارای شیارهای بسیار عمیق باشد.
- کودکانی که دندان‌های آنها در معرض خطر بالای پوسیدگی قرار داشته باشد.
- کسانی که دارای رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری شده، آردهای تصفیه شده و قندها و نوشیدنی‌های حاوی قند هستند.
- افراد دارای شرایط خاص که امکان بکارگیری بهداشت دندان یا رژیم غذایی سالم در آنها با چالش‌هایی همراه باشد.
در حالت ایده آل، سیلانت باید بلافاصله بعد از رویش کامل دندان‌های آسیای اول (حدود 6 سالگی) و همچنین دندان‌های آسیای دوم (حدود 12 سالگی) روی دندان‌ها قرار داده شود. بهتر است هر چه زودتر این کار را انجام دهید تا مطمئن شوید شیارهای دندان پوسیده نشده باشند.
چگونگی محافظت از سیلانت
دندان‌های سیلانت شده به سادگی می‌تواند مسواک زده شود یا از نخ دندان استفاده شود. از یک مسواک با موهای نرم و خمیر دندان دارای عامل بازسازی کننده مانند هیدروکسی آپاتیت (hydroxyapatite) وفلوراید استفاده کنید.
سیلانت ممکن است در اثر مصرف زیاد چای و قهوه یا مواد غذایی رنگی دچار تغییر رنگ شود. اگر از مواد غذایی و جویدنی‌های چسبناک و انواع آدامس استفاده کنید، ممکن است سیلانت کنده شود.
کلام آخر
دندان یک سرمایه بسیار مهم است که باید به خوبی از آن مراقبت کنید. یکی از مشکل‌های که آسیب بسیار زیاد به دندان‌ها وارد می‌کند، پوسیدگی است. به همین علت اگر در سنین کم و حتی در سنین بزرگسالی از روش فیشور سیلانت استفاده کنید. میتوانید با این روش حفره‌ها و شیارها را پر کرده و از بروز پوسیدگی دندانی جلوگیری کنید. استفاده از این روش مخصوصا برای دندان آسیاب بسیار ارزشمند است.
کلینیک دکتر مریم امیدی در شیراز می‌تواند شما را برای انجام فیشور سیلانت راهنمایی کند.